Narcyzm to zagadnienie, któremu współczesna psychologia poświęca sporo uwagi. Bada jego różne odmiany. Wiemy już całkiem sporo o narcystycznym zaburzeniu osobowości jednostek. Potrafimy rozpoznać niepokojące zachowania i odpowiednio na nie zareagować. Jak działa narcyzm kolektywny i co kryje się pod tym pojęciem?
Narcyz kolektywny – co go cechuje?
Narcyzm kolektywny określa się też jako narcyzm narodowy. Opiera się na przekonaniu, że przynależymy do lepszej grupy. Pozostałe zbiorowości są nam wrogie, nie doceniają naszej wyjątkowości, lub knują przeciwko nam. Narcyzm kolektywny najczęściej przejawiają osoby, u których występuje:
- niska samoocena,
- niskie poczucie sprawczości,
- lękowy styl przywiązania.
Co charakteryzuje narcyzm narodowy?
Narcyzm narodowy sprawia, że w grupie czujemy się silniejsi. Nawet jeśli nie udaje nam się osiągnąć celu, inni nie traktują nas poważnie, to nasz nastrój ulega poprawie. Czujemy się lepsi, bo uciskani. Warto zaznaczyć, że narcyzm kolektywny nie ma nic do zaoferowania swoim członkom. Nie opiera się bowiem na wzajemnym wsparciu, lecz deprecjonowaniu i zwalczaniu innych opcji. Idzie w parze z mową nienawiści. Osoby, które przejawiają narcyzm narodowy, skupiają się na tym, jak “dokopać” obcemu, a nie na tym, jak pomóc swojemu.
Jak odróżnić narcyzm kolektywny od silnej identyfikacji z daną grupą?
Nie ma nic złego w tym, że silnie identyfikujemy się ze swoją płcią, poglądami lub narodowością, jeśli nie przekłada się to na dyskryminację innych. Np. angażujemy się w pomoc niesioną kobietom, które padły ofiarami przemocy. Jednocześnie nie postrzegamy mężczyzn jako swoich wrogów. Nie chcemy mścić się na nich, ani ich karać.
Do czego prowadzi dehumanizacja?
Dehumanizacja – to charakteryzuje narcyzm kolektywny. Sprzyja rozprzestrzenianiu zła, w tym ideologii takich jak nazizm i faszyzm. Jeśli w porę nie zaczniemy reagować na to negatywne zjawisko, może nas czekać kolejny Holokaust.
Jak zwalczać narcyzm narodowy, aby uniknąć kolejnych tragedii o zasięgu globalnym?
Psycholodzy podkreślają, że osoby, które go przejawiają, zazwyczaj nie posiadają stosownych narzędzi. Nie potrafią regulować emocji i stresu. Nie radzą sobie z budowaniem bliskościowych relacji, które zapewniają optymalny poziom pobudzenia. Ich poczucie własnej wartości jest niskie, przez co kompensują je sobie, atakując innych.
Trudno zachęcić osoby, u których występuje narcyzm kolektywny, aby wzięły udział w psychoterapii. Na szczęście mogą na swej drodze spotkać kogoś, kto pokażę im, jak radzić sobie ze stresem i trudnymi emocjami. Obudzi w nich poczucie sprawczości oraz przyczyni się do wzrostu samooceny. Warto zaznaczyć, że gdy przebywamy w towarzystwie osób o bezpiecznym stylu przywiązania, ich wewnętrzny spokój udziela się również nam.
Narcyzm kolektywny a nielojalność
Co ciekawe, narcyzm narodowy często idzie w parze z nielojalnością. Teraz czujemy się członkami wielkiej Polski, ale jeśli Niemcy zaoferują mi dobrze płatną pracę, stanę się obywatelem świata. Zmienię nawet miejsce zamieszkania i nauczę się języka, którym dotychczas gardziłem.
Dlaczego politycy diametralnie zmieniają poglądy?
Narcyz kolektywny niekiedy celowo krzywdzi członków własnej grupy, jeśli w ten sposób realizuje partykularne interesy. Wyjaśnia to, dlaczego tak łatwo przekupić polityków i zachęcić ich do radykalnej zmiany poglądów. Czasem wystarczy odpowiednia teka, by zwolennik równości kobiet i mężczyzn, zaczął gloryfikować tradycyjny podział ról społecznych. Narcyzm narodowy pomaga też zrozumieć, dlaczego debaty polityczne cechuje brutalność i odczłowieczanie swoich oponentów.
