Poczucie własnej wartości wpływa na nasze dorosłe życie, a kształtuje się we wczesnym dzieciństwie. Od niego zależy, jak wyglądają nasze relacje z innymi ludźmi. Niska samoocena utrudnia nam realizację swoich potrzeb i celów. Często nie potrafimy wyrazić swoich oczekiwań, bo boimy się odrzucenia. Nie czujemy się też wystarczająco kompetentni, aby ukończyć studia, starać się o lepiej płatną pracę czy zagłosować w wyborach parlamentarnych. Adekwatna i stabilna samoocena pomaga nam stawiać zdrowe granice w relacjach z innymi ludźmi. Jak empatia rodzica kształtuje poczucie własnej wartości dziecka?
Jak kształtuje się poczucie własnej wartości?
Poczucie własnej wartości kształtują nasi rodzice. Bardzo często jego zalążek powstaje już we wczesnym dzieciństwie, z którego nie da się przywołać żadnych świadomych wspomnień. Niemniej ślad po nich zachował się w naszej psychice. Najgorsze, bo najbardziej szkodliwe, są nieuświadomione przekazy rodzinne, które sterują naszym życiem z tylnego siedzenia.
Jak niska samoocena szkodzi nam w dorosłym życiu?
Niska samoocena sprawia, że czujemy się nieszczęśliwi. Nierzadko pod jej wpływem wybieramy niewłaściwych partnerów, którzy nas krzywdzą i krytykują. Zdarza się, że dajemy się wykorzystywać innym, bo uważamy, że nie zasługujemy na prawdziwą miłość i dobre traktowanie. Z powodu niskiego poczucia własnej wartości okazujemy partnerowi nadmierną podejrzliwość i nieadekwatną zazdrość. Psujemy tym samym swój związek od środka i niekiedy uruchamiamy samospełniającą się przepowiednię.
Wiele z nas przez niskie poczucie własnej wartości nie potrafi komunikować swoich potrzeb w związku. Odrzuca je jako nieistotne, ale mimo to odczuwa narastającą frustrację, która może przerodzić się w wybuch złości lub w depresję. Kiedy doskwiera nam niska samoocena, nie umiemy stawiać zdrowych granic w relacji z innymi ludźmi.
Przeniesienie lustrzane – na czym polega?
Kohut stworzył psychologię SELF. Sformułował i opisał przeniesienie lustrzane. Dziecko okazuje radość ze swojego sukcesu. Może nim być pierwszy krok, samodzielne założenie butów czy namalowanie obrazka. Rodzic współodczuwa wówczas jego radość. Cieszy się z dokonań małego człowieka. Aprobuje je, przez co utwierdza pociechę w przekonaniu, że jest wartościowa, a jej działania owocne. Niestety niektórzy rodzice nie potrafią okazywać empatii, lub boją się chwalić dziecko, aby nie stało się narcystyczne i nie spoczęło na laurach. Popełniają w ten sposób poważny błąd.
Jak empatia rodzica kształtuje poczucie własnej wartości dziecka?
Przeniesienie lustrzane, które opiera się na neuronach lustrzanych odpowiedzialnych za empatię, wzmacnia zdrową pewność siebie. Motywuje tym samym do dalszego działania. Daje poczucie sprawczości.
Internalizacja przekształcająca a samoocena dziecka
Internalizacja przekształcająca to uwewnętrznianie przez pociechę przekonań rodzica nt. swojej osoby i zdolności. Jeśli opiekun okazuje dziecku empatię i poprzez przeniesienie lustrzane cieszy się z jego sukcesów, rozwija zdrowe poczucie własnej wartości u młodego człowieka. Jego pociecha będzie chętnie podejmowała wyzwania w dorosłym życiu. Bez trudu postawi granice i wyrazi swoje potrzeby w związku, bo ma świadomość, że jest osobą wartościową i zasługuje na dobre traktowanie.
Niskie poczucie własnej wartości – psychoterapia i jej możliwości
Jeśli nasza samoocena jest niska i okazuje się dla nas problemem w wielu sytuacjach życiowych, możemy skorzystać z korektywnego działania psychoterapii. Wielu dorosłych ludzi buduje zdrowe poczucie własnej wartości przy wsparciu specjalisty. Poszczególni terapeuci pracują w różnych nurtach, przez co korzystają z odmiennych technik. Osobom, którym zależy na szybkim rezultacie, poleca się terapię poznawczo-behawioralną. Pomaga ona dotrzeć do nieadekwatnych myśli i zastąpić je bardziej wspierającymi odpowiednikami. To, co sądzimy na swój temat, wpływa na nasze emocje, działania, relacje z innymi oraz reakcje fizjologiczne. Zmieniając myśli na bardziej realistyczne, uzyskujemy poprawę we wszystkich wyżej wspomnianych obszarach.
Warto zaznaczyć, że psychoterapia poznawczo-behawioralna nie sprawdzi się u osób, u których zdiagnozowano zaburzenie osobowości. Tutaj lepszym rozwiązaniem okaże się terapia psychodynamiczna lub schematów.
Magdalena Kukurowska – copywriterka psychologiczna z wieloletnim doświadczeniem, która z zainteresowaniem zgłębia motywy ludzkich zachowań.
Bibliografia:
- Beck J.S.; Terapia poznawczo-behawioralna; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012
- Riess H.; Siła empatii. 7 zasad zmieniających życie, pracę i relacje; Wydawnictwo SamoSedno, 2019
