Tatuujemy się z różnych powodów, jednak może się zdarzyć, że tatuaż nam się znudzi, będzie nieestetyczny lub w kłopotliwym miejscu. Co wtedy? Zapraszamy do lektury!
Słowo „tatuaż” pochodzi od tahitańskiego słowa „tatu”, czyli „oznaczyć coś”. Początki tatuażu sięgają starożytnego Egiptu. Przez wieki metody tatuowania ciała rozwijały się i rozprzestrzeniały. Jeszcze do niedawna tatuaż zdradzał dany światopogląd, przynależność do jakiejś grupy.Duża ilość studiów tatuażu oraz wybór wzorów i barwników sprawiły, że dziś tatuują się niemal wszyscy, traktując tatuaż jak ozdobę ciała. Modzie na tatuaże towarzyszy wzrost zapotrzebowania na usługę ich usuwania.
Próbują sprostać temu zadaniu gabinety medycyny estetycznej oraz gabinety tatuażu. W ostateczności, gdy tusz stanowi alergen zagrażający zdrowiu, a nawet życiu, interwencję podejmują dermatolodzy.
Dostępne metody pozwalają na usunięcie tatuaży profesjonalnych, kosmetycznych (typu makijaż permanentny), a także podskórnych, powstałych w wyniku zabrudzenia np. żwirem, podczas wypadku czy zranienia. Usunięcie tatuażu nie jest możliwe bez pozostawienia trwałego śladu na skórze. Aby uniknąć powikłań, a efekt likwidacji był jak najbardziej estetyczny, usuwanie powinno być dokonywane w profesjonalnych gabinetach.
Najpopularniejszą i najbardziej dostępną metodą jest zastosowanie lasera, ale można też likwidować tatuaż metodą koagulacji, peelingiem oraz operacyjnie. W żadnym przypadku nie powinno się podejmować prób likwidacji tatuażu w warunkach domowych.
Zabieg w gabinecie powinien być poprzedzony konsultacją kosmetologa, a często również dermatologa. Badana jest rozległość rysunku, ilość występujących kolorów, wielkość i gęstość barwnika, głębokość przeniknięcia barwników, stan ogólny skóry (jej suchość, struktura) oraz indywidualna reakcja na stosowaną metodę. Wykonywane są próby kwalifikujące do zabiegu i pomagające wybrać właściwą metodę.
Przegląd metod
Wraz z zapotrzebowaniem i rozwojem usług usuwania tatuaży zmieniał się również sprzęt. Tatuaże są zazwyczaj umieszczone na głębokości 12 mm pod powierzchnią skóry. Przed pojawieniem się impulsowych laserów medycznych pod koniec lat 80., usuwanie niechcianych tatuaży bywało bolesne i wiązało się z oszpeceniem.
Zastosowanie światła do usuwania tatuaży
Usuwanie tatuaży metodą IPL niesie ze sobą ryzyko powstania blizn i przebarwień. Promieniowanie to wybiórczo pochłaniane jest przez melaninę, podgrzewa komórki zawierające barwnik tatuażu, powodując ich zniszczenie.
Światło pozwala na usuwanie barwnika i zamykanie naczyń krwionośnych tak, aby nie było krwawienia, z minimalną strefą uszkodzeń termicznych dla sąsiednich tkanek. Podczas zabiegu tkanki są chłodzone specjalną chłodziarką elektroniczną, która zapewnia temperaturę końcówki w zakresie 05°C. Dzięki temu urządzenie może skutecznie pracować przy wyższych gęstościach energii. Efekt finalny zabiegu nie zawsze jest satysfakcjonujący, a sam zabieg wymaga przygotowania oraz zachowania procedur późniejszego postępowania. Zalecane jest wykonywanie serii 35 zabiegów powtarzanych co 34 tygodnie. Odczynem po zabiegowym jest przebarwienie skóry, która może przybrać barwę rożnych odcieni brązu, nawet do koloru czekoladowego.
W procesie gojenia już następnego dnia po zabiegu rozpoczyna się łagodne złuszczanie naskórka, które trwa około 2 tygodni. W tym okresie nie należy narażać skóry na promienie słoneczne ani odwiedzać solarium. Powinno się również stosować kremy rozjaśniające i kremy z wysokim filtrem.
Usuwanie tatuaży za pomocą światła laserowego
Obecnie standardem zabiegowym w zakresie usuwania tatuaży są przede wszystkim lasery Qswitch, dające bardzo
krótkie nanosekundowe promieniowanie laserowe o dużej gęstości mocy. Są to najczęściej: laser aleksandrytowy, Nd:YAG i rubinowy. W tym przypadku zabieg laserowego usuwania tatuażu jest procedurą ambulatoryjną, wykonywaną przez lekarzy. Lekarz kwalifikuje pacjenta do zabiegu po zebraniu dokładnego wywiadu. Następnie wykonuje próbę laserową i ocenia wrażliwość skóry oraz przewidywany efekt. Działanie promieniowania laserowego odczuwane jest przez pacjenta jak ból po strzeleniu gumką, ale zawsze stosuje się metody znieczulania. Może to być krem emla, schładzanie skóry, rzadko znieczulenie w postaci ostrzykiwania lignokainą. Po zabiegu pojawiają się delikatne, powierzchowne, szybko gojące się uszkodzenia naskórka, dlatego w gabinecie nakłada się opatrunek z maścią antybiotykową. Po kilku dniach powstałe strupki odpadają, odkrywając gojący się naskórek. Z każdym zabiegiem tatuaż blednie, ale niekiedy niewielka ilość barwnika pozostaje w skórze i zarys tatuażu może być widoczny. Choć rzadko się to zdarza, u osób z predyspozycjami do powstawania bliznowców mogą pozostawać blizny. Nie należy zrywać strupków, aby uniknąć powikłań i infekcji oraz powstania blizny, miejsce po zabiegu należy smarować maścią dezynfekującą (po uzgodnieniu z lekarzem prowadzącym). Po odpadnięciu strupka ukażą się części blednącego stopniowo tatuażu.
Miejsce zabiegu będzie zaczerwienione. Często bezpośrednio po zabiegu usunięcia tatuażu występują przebarwienia, odbarwienia oraz zmiany faktury skóry, lecz najczęściej w ciągu 12 lat ulegają one zanikowi. W niektórych przypadkach dochodzi do trwałych zmian, które są prawie niewidoczne i tym samym przez pacjentów akceptowane. Światło emitowane przez laser używane jest w celu zniszczenia barwnika. Po absorpcji dochodzi do rozproszenia barwnika na bardzo drobne fragmenty, które zostają wyrzucone na zewnątrz tkanki skóry. Zabieg dzięki temu nie wywołuje trwałych obrażeń. Impulsy świetlne o długości fali 1064 nm stosowane są do usuwania ciemnych tatuaży (czarnych, szarych, granatowych), a o długości fali 532 nm – do usuwania tatuaży czerwonych. Nie wszystkie barwniki są możliwe do usunięcia. Problematyczne do usunięcia są kolory jasne: odcienie pomarańczowego, żółtego, różowego, kolory pastelowe oraz odcienie zieleni.
Po zabiegu w miejscu usuwanego barwnika pojawia się zaczerwienienie, swędzenie oraz strupki, po ich odpadnięciu miejsce może być zaróżowione przez około 2 tygodnie. Jest to normalny proces gojenia, podczas którego barwnik jest eliminowany. Kolejny zabieg można wykonać nie wcześniej niż po ok. 34 tygodniach. Miejsce po tatuażu należy chronić przed słońcem przez 6 miesięcy, aby uniknąć przebarwień, nie należy również używać samoopalaczy ani korzystać z solarium. W celu całkowitego usunięcia niechcianego tatuażu należy wykonać kilka zabiegów, w odstępach od 2 do 9 tygodni. Zabieg trwa, w zależności od rozmiaru rysunku, 560 minut.
O tym, ile zabiegów należy wykonać oraz jak będzie wyglądało miejsce po usuniętym tatuażu, decyduje rodzaj barwnika, głębokość tatuażu, sposób jego wykonania oraz miejsce na ciele, w którym tatuaż się znajduje. Istotnym elementem są również predyspozycje osobnicze pacjenta. Dlatego też osoby mające predyspozycje do trudno gojących się otarć naskórka nie powinny podejmować decyzji o wykonaniu tatuażu. Laserowe usuwanie tatuaży może wywoływać lokalne obrzęki, zaczerwienienia lub zblednięcia skóry, odbarwienia, zmianę faktury skóry. Można również spodziewać się zmian pokrzywkowych, pęcherzyków, a nawet infekcji czy alergii.
Zabieg chirurgiczny
Najszybszą metodą pozbycia się niechcianego tatuażu jest zabieg chirurgiczny – wycięcie. Dotyczy to jednak tylko małych rysunków. Gdy jest on zbyt duży, należy dokonać przeszczepu skóry lub wszyć wcześniej pod skórę ekspander, umożliwiający rozciągnięcie skóry nad tatuażem, a następnie wycięcie rysunku. Przeszczep skóry stosuje się przy dużych tatuażach zlokalizowanych w miejscach o dużym napięciu skóry. Wycięcie tatuażu za pomocą skalpela stosuje się najczęściej, gdy laserowa metoda pozbycia się tatuażu zawiodła.
Dużym mankamentem tej metody jest to, że pozostawia ona blizny. Wprawdzie dzisiejsza farmakologia znalazła na blizny sposób, polegający na smarowaniu ich silikonowymi maściami, dzięki czemu stają się mniej widoczne, jednak nie jest on doskonały. Metoda chirurgiczna, jak każda operacja, niesie za sobą poważne ryzyko powikłań. Mogą wystąpić infekcje bakteryjne, obrzęk oraz dolegliwości bólowe.
Dermabrazja
W celu usunięcia tatuażu stosuje się obecnie również zabieg dermabrazji, który polega na starciu mechanicznym lub złuszczeniu chemicznym poszczególnych warstw skóry, do miejsca, gdzie wstrzyknięty został barwnik.
Dermabrazja ma ograniczony zasięg, gdyż barwnik zazwyczaj położony jest głębiej niż warstwa naskórka, a głębsze złuszczanie doprowadziłoby do powstania rozległych blizn, zdecydowanie mniej estetycznych niż niechciany tatuaż.
Dermabrazja mechaniczna to usunięcie powierzchownych warstw skóry wraz z barwnikiem, za pomocą urządzenia z wirującymi szczoteczkami lub diamentową głowicą ścierną. Rana po zabiegu przypomina głębokie otarcie. Wierzchnie warstwy skóry są ścierane chirurgicznym papierem ściernym albo specjalnym narzędziem wirującym. Sposób ten jest mało efektywny, gdyż barwnik w głębszej warstwie skóry pozostaje widoczny.
Barbara Daniszewska
Klinika Rehabilitacji Medycznej
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Artykuł ukazała się na łamach czasopisma kosmetologia Estetyczna
