Jak leczyć odleżyny
Henadzi Pechan/Getty Images, grafika dostarczona przez partnera

Odleżyny to owrzodzenie, które powstaje na skutek przewlekłego tarcia skóry czy ucisku. Jest to często występujący problem wśród osób, które pozostają dłużej w tej samej pozycji (np. stale siedzące czy leżące). W grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia odleżyn są zarówno pacjenci onkologiczni z zaawansowanym nowotworem – stwierdza się, że problem ten może dotyczyć do 25% z nich – jak i pacjenci po zabiegu chirurgicznym czy pacjenci w podeszłym wieku, którzy są unieruchomieni z powodu dolegliwości. Leczenie odleżyn to niejednokrotnie długotrwały i skomplikowany proces, który często uzależniony jest od stopnia zaawansowania zmian – warto więc już wcześniej zadbać o właściwą profilaktykę (1)

Metody leczenia odleżyn

Leczenie odleżyn ma wieloaspektowy charakter. W procesie tym biorą udział m.in. lekarze różnych specjalności, pielęgniarki, specjaliści fizjoterapii, dietetycy czy psychologowie. W leczeniu odleżyn kluczowe znaczenie ma dostosowanie strategii do charakteru i umiejscowienia, rodzaju, rozległości rany czy czasu jej trwania. Od lat Polskie i Europejskie Towarzystwo Leczenia Ran zaleca wdrażanie nowoczesnych metod, takich jak podejście TIME. Założeniem tej strategii jest polepszenie naturalnych możliwości rany do gojenia. Podczas terapii podejmowane są działania, których celem jest zastępowanie lub pobudzanie naturalnego cyklu gojenia rany, w czasie jego upośledzonego funkcjonowania. Wskazuje się, że aktualnie rekomendowana metoda TIME obejmuje:

  • T – opracowanie tkanek,
  • I – kontrolę infekcji i zapalenia,
  • M – zachowanie równowagi wilgotności,
  • E – uzdrowienie brzegów rany i pobudzenie procesu wzrostu nowego naskórka.

Jakie inne metody mogą wspomóc proces gojenia ran?

  1. Higiena rany i przygotowanie łożyska – to jedne z głównych faz miejscowej pielęgnacji i leczenia. Pozwala na odsłonięcie zdrowych, prawidłowo unaczynionych tkanek. Zastosowanie właściwej strategii higieny rany wraz z metodą TIME może poprawić proces gojenia, a tym samym wpłynąć pozytywnie na samopoczucie i jakość życia pacjentów.
  2. Odpowiedni dobór opatrunku – istotne jest indywidualne dostosowanie opatrunku do odleżyny. Dobór opatrunku powinien opierać się na kryteriach, takich jak faza gojenia rany, stan mikrobiologiczny rany, intensywność wysięku, uszkodzenia skóry wokół rany, głębokość rany.
  3. Poprawa stanu odżywienia – odgrywa istotną rolę w gojeniu ran. Niedobory żywieniowe utrudniają ten proces – ograniczając zdolność organizmu do walki z infekcją, skutkując większą śmiertelnością. Istotne w naprawie uszkodzonych tkanek jest również odpowiednie nawodnienie organizmu. U pacjentów z przewlekłymi ranami stwierdza się zwiększone zapotrzebowanie na białko ze względu na kluczowe znaczenie tego składnika w prawidłowym przebiegu procesów związanych z gojeniem ran. Wskazuje się również na istotną rolę aminokwasów (w tym argininy), których właściwa podaż pozwala na przyspieszenie procesu gojenia. W związku z tym odpowiednie spożycie białka i niektórych aminokwasów warunkuje właściwe gojenie odleżyn. Pomocne w tym przypadku może okazać się dodatkowe uzupełnienie codziennej diety żywością medyczną. Jej wdrożenie może mieć pozytywny wpływ na stan odżywienia, a tym samym na proces gojenia ran. Możesz rozważyć z lekarzem zastosowanie immunożywienia w postaci produktu Impact Oral, który zawiera zestaw aż trzech immunoskładników (argininę, kwasy tłuszczowe omega-3 i nukleotydy). Uzupełnienie codziennej diety we wspomniane składniki może mieć pozytywny wpływ na gojenie ran. Innym przykładem może być wysokobiałkowy preparat Resource Protein, którego zastosowanie może pomóc w dostarczeniu cennego białka, poprawić stan odżywienia, a tym samym wspomóc proces gojenia odleżyn. Co więcej, Resource Protein dostępny jest aż w 5 smakach, co pozwoli na urozmaicenie jadłospisu.
  4. Kontynuacja działań prewencyjnych – odpowiednia profilaktyka odleżyn stanowi podstawę skutecznego leczenia. Do kluczowych działań zaliczyć można utrzymywanie skóry w czystości czy ograniczenie sił mechanicznych (w tym nacisku czy tarcia) (2, 3).

Piśmiennictwo:

  1. Medycyna praktyczna. 2021. Odleżyny — czym są i jak je leczyć? Pobrany 14.07.2022 r., z https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171049,odlezyny
  2. Szewczyk M.T., Cwajda-Białasik J., Mościcka P., Cierzniakowska K., Bazaliński D., Jawień A., Spannbauer A., Polak A., Sopata M., Kozłowska E., Popow A., Jabłońska R., Przybek-Mita J., Sierżantowicz R., Kuberka I., Ślusarz R., Mrozikiewicz-Rakowska B., Kózka M., Jakubowska U., Bakowska M., Augusewicz Z., Samson I. Leczenie odleżyn – zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran. Część II. Leczenie ran 2020; 17 (4): 151-184.
  3. Cwajda­Białasik J., Mościcka P., Szewczyk M. T. Wybrane metody leczenia ran przewlekłych. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2019; 1: 1-11.

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza. Resource Protein – do postępowania dietetycznego w stanach niedożywienia i/lub w przypadku ryzyka niedożywienia, któremu może towarzyszyć zwiększone zapotrzebowanie na białko. Impact Oral – do postępowania dietetycznego w stanach niedożywienia lub ryzyku niedożywienia u pacjentów chirurgicznych w okresie okołooperacyjnym.