Moralność to pojęcie, które ściśle wiąże się z rozróżnianiem dobra i zła. Zazwyczaj popieramy tych, którzy czynią dobro i krytykujemy tych, którzy wyrządzają innym krzywdę. Jednak każdy z nas inaczej ocenia tę samą sytuację. Dlaczego nasze sądy moralne tak bardzo się różnią?
Spis treści:
- Rozróżnianie dobra i zła a moralność
- Jak wydajemy sądy moralne?
- Dlaczego nasze sądy moralne tak bardzo się różnią? Odmienne systemy wartości
- System wartości sprawiedliwość/oszustwo
- System wartości lojalność/zdrada
- System wartości oparty na autorytecie
- Skąd się biorą spory moralne?
Rozróżnianie dobra i zła a moralność
Już małe dzieci potrafią rozróżnić dobro i zło. Wskazują na to liczne eksperymenty, w których zabawki lub bohaterowie bajek przyjmowali dwie różne postawy. Dzieci zazwyczaj kibicowały dobrym bohaterom, interesowały się też poczynaniami szwarccharakterów, jednak im nie dopingowały, wręcz przeciwnie. Nawet młodzi ludzie uważają, że ten, kto krzywdzi inny, nie zasługuje na ich wsparcie. Mogłoby się wydawać zatem, że moralność w dorosłym życiu zawsze powinna działać prawidłowo. Tymczasem nasze sądy moralne bardzo często się różnią.
Jak wydajemy sądy moralne?
Sądy moralne wydajemy po wystąpieniu danego zdarzenia, konfrontując je z naszym systemem wartości. W związku z tym, iż dla każdego z nas liczy się co innego, to moźemy też różnie oceniać tę samą sytuację. Przykładamy do niej odmienną miarkę, co ma wpływ na naszą optykę.
Dlaczego nasze sądy moralne tak bardzo się różnią? Odmienne systemy wartości
Jednym z systemów wartości jest pojęcie troski/krzywdy. Np. nie podoba nam się przywiązywanie psów do łańcuchów, ponieważ te nie mogą swobodnie się poruszać po podwórku. Ze względu na troskę o dobro zwierzęcia, decydujemy się zawiadomić o sprawie odpowiednie służby porządkowe.
System wartości sprawiedliwość/oszustwo
Kolejnym systemem wartości jest ten odwołujący się do sprawiedliwości/oszustwa. Np. popieramy lokalnego przedsiębiorcę, który uczciwie płacił podatki i nagle padł ofiarą oszustów, którzy wyłudzili na jego dane osobowe kredyt. Nie chcemy, aby biznesmen spłacał cudze zobowiązania, domagamy się sprawiedliwości, lepszej kontroli ze strony banków podczas zawierania kredytów.
System wartości lojalność/zdrada
Ważnym systemem wartości jest również ten, który odwołuje się do lojalności/zdrady. Np. sąsiadka zawsze pomagała nam przy dzieciach, gdy musiałyśmy wyskoczyć na miasto. Teraz, gdy znalazła się bez pracy, czujemy się zobowiązane pomóc jej w szukaniu nowego zatrudnienia.
System wartości oparty na autorytecie
Nie brakuje również osób, które swoje sądy moralne opierają w oparciu o system wartości autorytet/bunt. Np. wychowujemy dziewczynki na posłuszne i skromne, bo do tego wzywał lokalny ksiądz.
Skąd się biorą spory moralne?
Jak nietrudno się domyślić, skoro istnieją 4 główne systemy wartości, to nasze sądy moralne w tej samej sprawie będą się dość znacznie różnić. Np. organizacja parady równości może budzić skrajne oceny. Osoby posługujące się systemem troski/krzywdy oraz sprawiedliwości/oszustwa, mogą je popierać. Dostrzegają bowiem złe traktowanie osób nieheteronormatywnych i uważają, że to niesprawiedliwe, że takie osoby nie mogą zalegalizować związku i dziedziczyć po partnerze na normalnych zasadach. Natomiast osoby, które odwołują się do systemu autorytetu/buntu, mogą stwierdzić, że parady równości są niewskazane, ponieważ tak powiedział ich duchowy przywódca. Wszelkie konflikty związane z sądami moralnymi zazwyczaj wynikają z odmiennego systemu wartości. Każdy posługuje się innymi kategoriami, spogląda też na problem z innej perspektywy. Wszystko to powoduje polaryzację poglądów oraz spory moralne.
