Rak prostaty to pierwotny nowotwór gruczołu krokowego. Jest to nieparzysty organ występujący tylko u mężczyzn, biorący udział w produkcji spermy. Prostata leży nieco do przodu od odbytnicy, poniżej pęcherza moczowego, otacza cewkę moczową. Opisany gruczoł relatywnie często ulega nowotworzeniu, a pod względem częstości nowotworów wśród mężczyzn znajduje się w ścisłej czołówce. Mimo częstego występowania i dość dobrego zbadania problemu — przyczyny nowotworu prostaty nie są oczywiste. Podobnie jak w przypadku innych nowotworów, rdzeń procesu stanowi zaburzenie systemu autoregulacji genów. Komórki poddane, często punktowym, zmianom w genomie na skutek pechowych mutacji ulegają progresji w kierunku komórek nowotworowych. Pomimo braku konkretnych przyczyn wyizolowano czynniki ryzyka, których unikanie pozwala odpowiedzieć, przynajmniej częściowo, na pytanie o powstanie raka prostaty: jak zapobiegać problemowi.
Jak unikać czynników ryzyka?
Czynniki ryzyka związane z rakiem prostaty można podzielić na zależne i niezależne od stylu życia. Niestety nie wszystkim czynnikom można zatem zapobiec, wiek czy geny nie podlegają modyfikacjom ani farmakologicznym, ani żadnym innym. Ryzyko raka prostaty można jednak zminimalizować poprzez zastosowanie się do zasad zdrowego trybu życia rozumianego jako między innymi:
- Zdrowe odżywianie: Dieta bogata w warzywa, owoce i białka roślinne, a uboga w tłuszcze zwierzęce może pomóc zmniejszyć ryzyko wystąpienia raka prostaty. Unikanie pokarmów skutkujących zwiększeniem ryzyka otyłości czy stanów zapalnych w obrębie organizmu jest jednym z podstawowych zaleceń prozdrowotnych, również w kontekście raka prostaty.
- Aktywność fizyczna: Regularne ćwiczenia, rozumiane nawet poprzez spacery lub jazdę na rowerze, znacznie ograniczają ryzyko chorób nowotworowych oraz zwiększają ilość oczekiwanych lat w zdrowiu (jeden ze wskaźników zdrowia).
- Kontrola wagi: Nadwaga i otyłość są czynnikami ryzyka dla wielu chorób, w tym raka prostaty. Najczęściej kontrole można utrzymać poprzez adekwatne żywienie oraz optymalną aktywność fizyczną.
- Ograniczenie alkoholu oraz palenie tytoniu: Picie alkoholu może zwiększać ryzyko wystąpienia raka prostaty, dlatego zaleca się ograniczenie spożycia alkoholu. Tytoń natomiast jest jednym z lepiej znanych czynników kancerogennych. Używanie tytoniu zwiększa ryzyko nie tylko nowotworów płuca, ułatwia również kancerogenezę innych narządów, w tym prostaty.
- Badania profilaktyczne: Regularne badania, takie jak badanie PSA i badanie per rectum, pozwala wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości i podjąć odpowiednie działania. Warto zaznaczyć, że badania PSA nie zawsze są wskazane w celu badań przesiewowych wśród zdrowej populacji.
Wbrew pozorom łagodny przerost prostaty nie jest czynnikiem ryzyka rozwoju raka gruczołu krokowego, warto dowiedzieć się jak zapobiegać przerostowi prostaty, nie ma to jednak znaczenia w kontekście unikania ryzyka raka prostaty.
Podsumowując, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna, kontrola wagi, ograniczenie lub rezygnacja z alkoholu to kluczowe kroki w zapobieganiu rakowi prostaty. Warto również zasięgnąć porady lekarza w celu wyjaśnienia niejasności związanych z rakiem prostaty.
